Trefbal in kort rokje - Groene Amsterdammer

Wat doet het met je als jonge vrouw als de blik van mannen op jouw lichaam je verdienmodel is? Om dit te onderzoeken ging journalist Gwen van der Zwan undercover op livestreamplatform Twitch. Dat ging haar niet in de kouwe kleren zitten.

In 1990, het jaar waarin ik geboren werd, rekende Naomi Wolf het al voor me uit in haar boek The Beauty Myth: ‘Een jonge vrouw doet er economisch gezien beter aan haar seksualiteit in te zetten wanneer die een optimale ruilwaarde heeft dan haar hele leven hard te werken.’ In 2020 ging ik als journalist undercover op het online video- en chatplatform Twitch, dat wereldwijd meer dan 21,5 miljoen dagelijkse bezoekers trekt. Door zelf te gaan livestreamen wilde ik erachter komen hoe die wereld, die gedomineerd wordt door mannen (in 2022 was 78,3 procent man en 19,6 procent vrouw) in elkaar steekt. Ik verdiende hier vele malen beter met het verkopen van mijn lichaam dan ik met het verkopen van mijn vaardigheden ooit had gedaan. Dit vond ik best lastig. Want geef je ander – betekenisvoller – werk dan maar op? Hoe ver ga je om je kijkcijfers op te krikken of op peil te houden? Wat doet het met je wanneer de blik van anderen op jouw lichaam je verdienmodel wordt en wat voor ongeschreven regels zijn hier eigenlijk aan verbonden?

Vanwege het seksistische taalgebruik dat je op Twitch om de oren vliegt, leek het logisch om de objectivering van vrouwen als een aspect van het onderzoek te beschouwen. Bovendien, wanneer je kijkt naar de lijst van de honderd meest bekeken streamers, zie je slechts één vrouw: Amouranth. Een streamer die inmiddels meer dan een miljoen dollar per maand verdient door met hoge hakken en kleine topjes al giechelend op populaire nummers te dansen. Goed bekeken vrouwen buiten die top hanteren over het algemeen dezelfde strategie.

Het onderzoeken van de waarde van mijn eigen seksuele kapitaal leek me een goede start en daarom kopieerde ik al snel hoe de meest succesvolle vrouwelijke streamers hun streams invullen: sexy. Binnen enkele weken ging ik van zo’n vijf à tien naar vijfhonderd tot duizend kijkers tegelijkertijd. Het totale aantal kijkers per stream lag al snel boven de tienduizend. Ik was in een klap de bekendste Nederlandse vrouwelijke streamer in mijn categorie en verdiende bedragen die ik nooit eerder had verdiend. Dat ik het proces filmde en met mijn coregisseur Martijn Goris een documentaire over mijn bevindingen maakte, hield ik geheim.

In het offline leven tekent de mannelijke blik zich minder scherp af, zodat ik er makkelijker aan kan ontsnappen. Collega’s laten me niet vallen als ik een trui aan heb die mijn lichaam bedekt. Ik word niet meteen een zeikwijf genoemd tijdens de lunch wanneer ik een onwelgevallige mening heb. En mijn salaris wordt niet per direct gehalveerd bij een reguliere baan als ik te onomwonden ben. Op een platform als Twitch is dit wel zo en dat maakt inzichtelijker wat die mannelijke blik precies verlangt.